Δραματική έκκληση απηύθυνε, μέσω του Συνδέσμου Αποφοίτων
Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, προς τους "αγαπητούς Αδελφούς Ηπείρου", ο
Ελληνικός Σύλλογος "ΑΔΕΛΦΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ" της πόλης ΝΙΖΝΑΣ της Ουκρανίας
για τη σωτηρία των Ελληνικών Μνημείων αυτής της πόλης που κινδυνεύουν να
καταστραφούν.
Στην πόλη αυτή που άλλοτε ανήκε στην Ρωσική Αυτοκρατορία
δημιουργήθηκε η πρώτη αξιόλογη Ελληνική Κοινότητα στη Ρωσία, ήδη από το 17ο
αιώνα, το περίφημο Γραικικό Μαγιστράτο της Νίζνας, με τα πλούσια...
θρησκευτικά,
εμπορικά και διοικητικά προνόμια, που της επέτρεψαν να μετατραπεί σε ένα
πρωτοποριακό εμπορικό και πνευματικό κέντρο, με έντονο ελληνικό χαρακτήρα. Και
σήμερα ακόμα η πόλη αυτή δίνει στον επισκέπτη, με τα σωζόμενα ελληνικά μνημεία,
την εντύπωση μιας μεγάλης περιφερειακής ελληνικής πόλης, οι δε κάτοικοι μιλάνε
με σεβασμό για τους "αξιοσέβαστους προγόνους μας".
Στην έκκληση αυτή ο Ελληνικός Σύλλογος "ΑΔΕΛΦΟΙ
ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ" αναφέρει τα ακόλουθα:
"Αγαπητοί αδελφοί Ηπείρου
Ο Ελληνικός Σύλλογος των Αδελφών Ζωσιμάδων της πόλης Νίζνα
απευθύνεται σε Σας με την πρόταση να συμμετέχετε στο ιερό έργο – στην διατήρηση
της ιστορικής κληρονομίας των Ελλήνων. Στην ιστορία των δύο χωρών μας, της
Ουκρανίας και της Ελλάδας, η πόλη Νίζνα έχει ιδιαίτερη θέση. Στο μεταίχμιο του
18 – 19 αιώνα η πόλη ήταν ένα από τα κέντρα σύμπραξης στον εθνικό
απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών κατακτητών. Στην Νίζνα
ζούσαν και δούλευαν οι πατριώτες, μαικήνες και διαφωτιστές αδελφοί Αναστάσιος,
Ζώης και Νικόλαος Ζωσιμάδες, Ζώης Καπλάνης, αδελφοί Μάνθος και Γεώργιος
Ριζάρης, Τριαντάφυλλος και Ιωάννης Δομπόλης, οι οποίοι δραστικά υποστήριζαν τον
εθνικό απελευθερωτικό αγώνα της οργάνωσης "Φιλική Εταιρεία". Την πόλη
πολλές φορές επισκέφτηκαν επικεφαλής του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα και οι
εθνικοί ήρωες της Ελλάδας Α. Υψηλάντης και Ι. Καποδίστριας. Οι ιστορικές
φιλικές σχέσεις του Ουκρανικού και του Ελληνικού λαού, μεγάλη συνεισφορά των
Ελλήνων της πόλης Νίζνα στην ανάπτυξη της ιστορίας και πολιτισμού καθώς και
υποστήριξη όλων ανεξαιρέτως για αυτό το αγαθό έργο, ενέπνευσαν εμάς στην
επεξεργασία του σχεδίου διατήρησης των εξής μοναδικών ιστορικών κτηρίων –
συνόλων:
• Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Ελληνικό
νεκροταφείο (βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κινδυνεύει να
καταστραφεί).
• Ναός των Αγίων Πάντων και Ναός του Αρχιστράτηγου Μιχαήλ λειτουργούν κανονικά
(εκτελούνται οι εργασίες επισκευής).
• Ναός του Θεολόγου Ιωάννη (βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κινδυνεύει
να καταστραφεί),
• Κτήριο της Ελληνικής Σχολής του Αλέξανδρου/Greek Alexander College
(χρειάζεται επισκευή),
• Καφενείο του Έλληνα Στεφάνιεβ (χρειάζεται επισκευή, έχουμε σκοπό να του
δώσουμε την μορφή που είχε αρχικά).
Έχουμε βαθιά ανησυχία για την κατάσταση που υπάρχει με τα
ιστορικά μνημεία της πόλης. Σήμερα τα Ελληνικά κτήρια βρίσκονται υπό την απειλή
καταστροφής. Η κατάσταση απαιτεί την άμεση επέμβαση όχι μόνο των αντιπροσώπων
και μελών του Συλλόγου αλλά και όλων των ενδιαφερόμενων για τη διατήρηση της
εθνικής κληρονομιάς.
Οι Ναοί αυτοί χτίσθηκαν με τα λεφτά γνωστών Ελλήνων,
μαικήνων και διαφωτιστών, αδελφών Ζωσιμάδων, τους οποίους έθαψαν δίπλα σε έναν
από τους Ναούς. Η Διοίκηση και τα μέλη του Συλλόγου μας θα είναι ειλικρινά
υπόχρεοι για την βοήθεια στην λύση των παραπάνω προβλημάτων. Θα είναι τιμή μας
και μεγάλη χαρά αν μπορέσουμε με την βοήθεια σας να διατηρήσουμε ένα μέρος της
ιστορικής κληρονομιάς της πόλης μας.
Από την πλευρά της η Ελληνική Κοινότητα της πόλης Νίζνα
υπόσχεται ολόπλευρα να βοηθήσει στην έρευνα δυνατοτήτων για αναγέννηση και
επισκευή των ιστορικών κτηρίων.
Με εκτίμηση και ειλικρινή ελπίδα για στενή καρποφόρα
συνεργασία.
Η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων "Αδελφοί
Ζωσιμάδες" της πόλης Νίζνα Λαρίσα Ζαϊκό".
Από το παραπάνω αναφερόμενα Ελληνικά Ιστορικά μνημεία της
πόλης, ο Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Ελληνικό Νεκροταφείο της
Νίζνας, είναι αποκλειστικά έργο των Αδελφών Ζωσιμάδων, ακριβώς δε δίπλα από το
Ναό βρίσκονται οι τάφοι του Αναστάσιου και Νικόλαου Ζωσιμά που έζησαν και
άφησαν την τελευταία τους πνοή στη Νίζνα. Ο Νικόλαος δε Ζωσιμάς, με την από 18
Μαρτίου 1841, διαθήκη του (άρθρο ΙΔ) αφήνει στο Γραικικό Μαγιστράτο της Νίζνας,
εκ μέρους της Ζωσιμαίας Αδελφότητας, ικανό ποσόν για να γίνεται διόρθωση των
Εκκλησιών και να πληρώνονται αυτοί που θα είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία της
Εκκλησίας του Κοιμητηρίου. Το έτος 1870, το Μαγιστράτο καταργήθηκε, οι Γενικοί
Επίτροποι του Ζωσιμά έστειλαν τα χρήματα στην Ελλάδα, και από τότε αγνοείται η
τύχη τους, γιατί στο Κληροδότημα των Ζωσιμάδων δεν έγινε ποτέ κανένας έλεγχος
από το επίσημο Κράτος.
Ως Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, (μέλη του
Διοικητικού Συμβουλίου του οποίου, κατ’ επανάληψη επισκέφθηκαν την πόλη Νίζνα,
κατέγραψαν όλα τα υπάρχοντα εκεί Ελληνικά Μνημεία, ερεύνησαν το Αρχείο της
Ελληνικής Κοινότητας Νίζνας και άντλησαν από εκεί πολύτιμο αρχειακό υλικό
σχετικό με τους Ηπειρώτες Εμπόρους – Εθνικούς Ευεργέτες της Νίζνας,
επικοινώνησαν με τις αρχές και τους φορείς της πόλης, και συνέβαλαν στην
Αδελφοποίηση των πόλεων της Νίζνας και των Ιωαννίνων:
Απευθύνουμε έκκληση προς το επίσημο Ελληνικό Κράτος
(Υπουργεία Εξωτερικών και Πολιτισμού) προς τα Ιδρύματα που σχετίζονται με την
πόλη Νίζνα (Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ριζάρειο Ίδρυμα) και προς όλους τους Φορείς
της Ηπείρου (Περιφέρεια Ηπείρου, Δήμο Ιωαννιτών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τεχνικό
Επιμελητήριο – Τμήμα Ηπείρου) να εισακούσουν τη φωνή της Προέδρου του Ελληνικού
Συλλόγου "ΑΔΕΛΦΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ" της Νίζνας, και να συμβάλουν, καθένας με
το δικό του τρόπο, στη σωτηρία των Ελληνικών Μνημείων της Νίζνας, αρκετά των
οποίων κινδυνεύουν να καταστραφούν. Το θέμα αυτό το γνωρίζει το Ελληνικό
Προξενείο στο Κίεβο και ο συμπατριώτης μας Πρόξενος κ. Αλέξανδρος Μπουντούρης
και οι συνεργάτες του έχουν εκδηλώσει ανάλογο ενδιαφέρον, αλλά οι δυνατότητές
τους είναι περιορισμένες.
