του Γιώργου Κυρούση
Το κτίριο της Νομαρχίας Ιωαννίνων άρχισε να κτίζεται το 1932 σε σχέδια της Ερικαίτης Ιωαννίδου. Το 1940 βομβαρδίζεται και για πολλά χρόνια παραμένει ερείπιο.
Ξανακτίζεται μέχρι το 1960 έως και το δεύτερο όροφο και το 1970 προστίθεται και ο τρίτος όροφος σε παραδοσιακό «γιαννιώτικο» ρυθμό, ο οποίος έρχεται εμφανώς σε αντίθεση με το νεοκλασικό ύφος του αρχικού κτιρίου. Η τοποθεσία ωστόσο έχει μακρά ιστορία…
Από τον 15ο αιώνα ήδη κατοικείται η ευρύτερη περιοχή της σημερινής κεντρικής πλατείας (η περιοχή τότε ονομαζόταν Ναμάς Γκιαχ, δηλαδή τόπος προσευχής). Η ουσιαστική κατοίκηση όμως...
της περιοχής έγινε κατά τα
μέσα του 17ου αιώνα. Εδώ τοποθετείται το αρχαιότερο μουσουλμανικό
νεκροταφείο της πόλης ενώ παλαιότερα, εδώ βρέθηκαν ανέπαφοι τάφοι
Οθωμανών. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η περιοχή της κεντρικής πλατείας
Ιωαννίνων φέρεται ως πυρήνας κατοικίας Οθωμανών, ενώ όσο προχωρούμε προς τη
σημερινή λεωφόρο Δωδώνης και την έξοδο της πόλης, η περιοχή κατοικείται από
Έλληνες.
Φωτό του
1900 τραβηγμένη απο την σημερινή κεντρική πλατεία και στο σημείο που αργότερα
κτίστηκε η Νομαρχία, "πάρκινγκ" μουλαριών.
Αριστερά τα τούρκικα
στρατιωτικά κτίρια στα "Λιθαρίτσια" και στο βάθος η λίμνη.
 |
1935: Φωτο
της κεντρικής πλατείας κι ενώ είχε αρχίσει η κατασκευή της Νομαρχίας δεξιά.
Εντελώς διαφορετικό τοπίο. Χειμερινή εικόνα και προσέξτε τα δένδρα σε διπλή
σειρά αριστερά και ένα μοναχικό στο κέντρο του δρόμου.
Ήταν πάντως από τότε η
περιοχή της "βόλτας" ή του "νυφοπάζαρου".
 |
Αυτή
η φωτογραφία είναι χρονολογημένη για το 1946.
Εκδήλωση εθνικής γιορτής στην
πλατεία με χορευτικά συγκροτήματα. Ερωτηματικά για το κτίριο δεξιά, και αν
είχε αρχίσει η κατασκευή της Νομαρχίας μετά τον βομβαρδισμό της το 1940
 |
Η παρακάτω φωτό είναι χρονολογημένη για το 1948. Φαίνονται οι δύο πτέρυγες της
Νομαρχίας, αριστερά και δεξιά και να είναι όγκοι μπάζων στο κεντρικό
κτίριο.Πιθανότατα είναι απο τον βομβαρδισμό που δέχτηκε το κτίριο το 1940.
Η
κυκλοφορία αυτοκινήτων στην κεντρική πλατεία ανύπαρκτη. Μόνο ένα φορτηγό
φαίνεται στο πάνω άκρο του κτιρίου. Ούτε καν το συντριβάνι δεν είχε
κατασκευαστεί στο κέντρο της πλατείας.
Στην κορυφή διακρίνονται τα κτίρια της
ZΠA, μερικά παλιά σπίτια και η πλατειούλα "Αίγλη". Αριστερά, εκεί
που είναι σήμερα το Δικαστικό Μέγαρο, ανάμεσα στα δένδρα η "οθόνη"
προβολής του θερινού κινηματογράφου "Έσπερος"
 |
Η κεντρική
πλατεία το 1961. Το κτίριο της Νομαρχίας έχει ολοκληρωθεί, κατασκευάστηκαν
ακόμη και παρτέρια μπροστά της, ενώ απέναντι έχει διαμορφωθεί η πλατεία με το
συντριβάνι, παρτέρια, φωτισμό ακόμη και νησίδα στην αρχή του δρόμου.
Βελτιωμένη και η πλατειούλα "Αίγλη", ενώ πανοραμικά φαίνεται η
περιοχή όχι μόνο προς την ΖΠΑ, αλλά και στην Δωδώνης, και Ν. Ζέρβα. Πέντε
αυτοκίνητα παρκαρισμένα απέναντι από τη Νομαρχία
 |
Η ίδια
φωτογραφία έγχρωμη, περισσότερο κατατοπιστική για την περιοχή.
Εντυπωσιακό το
πολύ πράσινο των Ιωαννίνων εκείνης της εποχής
 |
Φωτό της
10ετίας του '60. Πανοραμικά η πλατεία, και η ανοικοδόμηση αυξημένη
κυρίως προς την πλευρά της Λ. Δωδώνης.
Σε λειτουργία η "Όαση" και
το συντριβάνι. Αυξημένα και τα αυτοκίνητα, κυρίως παρκαρισμένα
 |
Η κεντρική
πλατεία την 10ετία του '70
  |
Εδώ όμως
έχουμε και ένα από τα σπουδαιότερα τεμένη της πόλης, το οποίο έδωσε το όνομα
του στην περιοχή. Το Τέμενος Ναμάς Γκιαχ ιδρύθηκε αρχικά ως μετζήτ
(χώρος προσευχής, δίχως μιναρέ) και ανεγέρθηκε στη θέση του Ιερού Ναού Αγίας
Παρασκευής (1484), εκεί που σήμερα βρίσκεται το Μέγαρο της Περιφέρειας Ηπείρου.
Ακριβή
χρονολογία μετατροπής του μετζήτ σε τέμενος δεν έχουμε, αλλά πιθανή εποχή
είναι το τέλος του 18ου αι. Σε καρτ ποστάλ του 1918 ο μιναρές του Ναμάς Γκιάχ
είναι ακόμα επιβλητικός…. Το τέμενος κατεδαφίστηκε το 1924 κατά τη γενικότερη
κατεδάφιση των περισσοτέρων από τα 17 τεμένη της πόλης.
Ο Εβλιγιά Τσελεμπή (1670) αναφέρει πως πλησίον
του Τεμένους Ναμάς Γκιαχ υπήρχε λουτρό με πολύ καθαρό και “νόστιμο”
νερό. Ο δε Λαμπρίδης αναφέρει πως πλάι στο Τζαμί Ναμάς Γκιαχ υπήρχε
αρχαίο υδραγωγείο (λόγω και του ύψους της τοποθεσίας).
Ο Σαλαμάγκας σημειώνει
πως κάτω από το ΙΛΙΟΝ ΠΑΛΛΑΣ φαίνεται πως πολύ παλιά περνούσε σωλήνας νερού
που ερχόταν από το βυζαντινό υδραγωγείο με κατεύθυνση το Κάστρο και τις συνοικίες
πέριξ αυτού.
 |
