του Μιχάλη Πασιάκου
Κοντά σε μια σπηλιά ψηλά στο βράχο, κατάγραφη από
αγιογραφίες, στην αριστερή όχθη του Γορμού, παραπόταμου του Καλαμά, περνούσε ο
δρόμος Γιάννενα -Αργυρόκαστρο. Όπως βεβαιώνουν οι πηγές, δεν υπήρχε γέφυρα στην
περιοχή και η συγκοινωνία το χειμώνα γινόταν με μεγάλη δυσκολία.
Στα πλαίσια της κατασκευής του δρόμου Γιάννινα Άγιοι Σαράντα
(εφημερίδα ΓΙΑΝΓΙΑ-ΙΩΑΝΝΙΝΑ φ.202, 11-6-1873) κατασκευάστηκε ξύλινη γέφυρα επί
του Γορμού μήκους πενήντα μέτρων. Τα έξοδα τα ανέλαβε... η κυβέρνηση ενώ την
ξυλεία έφεραν οι κάτοικοι της περιοχής. Ίσως η γέφυρα αυτή είχε σιδερένιες
βάσεις ή σκελετό, διότι ο «εγγυητής» της επόμενης λίθινης γέφυρας Παναγιώτης
Κυρούσης σε σημείωμά του την αναφέρει ως «σιδηρά γέφυρα» (Κ.Κωστούλας
«Πωγωνήσιοι Εργολάβοι» 1995, σ. 27)
Ο μεγάλος δρόμος από τα Γιάννινα προς τους Αγίους Σαράντα
απαιτούσε την κατασκευή ενός σίγουρου γεφυριού κι έτσι, όταν η ξύλινη γέφυρα
παρασύρθηκε από τα νερά το 1882,η λίθινη γέφυρα στους Αγιούς που αντικατάστησε
την ξύλινη, ήταν για την εποχή της μια από τις μεγαλύτερες της ευρύτερης
περιοχής. Χτίστηκαν (το 1885) τέσσερις αψίδες με άνοιγμα 25 μέτρων η μια και 15
μέτρα ύψος. Το πλάτος ήταν 7 μέτρα και το μήκος της 115. Εργολάβοι ήταν ο
Γεώργιος Γκάσιος από την Καστάνιανη της Κόνιτσας και οι Μάρκος Δημάρατος και
Αντώνιος Λίντας από την Βούρμπιανη.
Η γέφυρα εξυπηρέτησε τους διερχόμενους από το 1885 μέχρι τις 28-10-1940 που
ανατινάχτηκε από τον ελληνικό στρατό ένα της μεσόβαθρο, παρασύροντας τα δυο
τόξα.
Οι Ιταλοί για να περάσουν κατασκεύασαν πρόχειρη γεφύρωση μέσα στο ποτάμι και
καλντερίμι για τη διέλευση του στρατού τους.
Μετά την προέλασή του ο ελληνικός στρατός αυτή τη φορά επισκεύασε τη γέφυρα με
τη βοήθεια των κατοίκων της περιοχής. Οι Ιταλοί την Άνοιξη του 1941 βομβάρδισαν
τη γέφυρα και την επισκεύασαν όταν με τη βοήθεια των Γερμανών κατέλαβαν την
περιοχή.
Τον Ιούλιο του 1943, συμμαχική αποστολή με τη βοήθεια Ελληνικών αντιστασιακών
οργανώσεων ανατίναξε τη γέφυρα στο σημείο που είχε επισκευαστεί.
Μετά την απελευθέρωση, κατασκευάστηκε μια ξύλινη γέφυρα δίπλα στη μεγάλη.
Τελικά ολοκληρώθηκε η επισκευή της γέφυρας, η οποία δεν επέζησε για πολύ, αφού
στις 27 Νοεμβρίου 1947 την ανατίναξε από τα θεμέλια αυτή τη φορά ο Δημοκρατικός
στρατός. (Τα αντάρτικα τμήματα -που κινούνταν από το Ζαγόρι προς τη Μουργκάνα,
για τον αποκλεισμό της ευρύτερης περιοχής στην οποία σκόπευαν να οχυρωθούν).
Τη θέση της πήρε μια σιδερένια γέφυρα τύπου Μπέλεϋ. Το 1961 κατασκευάστηκε
βορειότερα κοντά στο σπήλαιο, η τσιμεντένια γέφυρα που σώζεται μέχρι σήμερα.
Αργότερα, το 2002, κατασκευάστηκε η νέα μεγάλη γέφυρα Ιωαννίνων Κακαβιάς πολύ
κοντά στα ερείπια της παλιάς λίθινης γέφυρας. (από την παρουσίαση που έκανα
πέρυσι στα Γιάννινα)
